Zasuszenie jest kluczowym okresem w żywieniu krów mlecznych. Możemy śmiało przyjąć, że nadchodząca laktacja zaczyna się już w momencie, kiedy nasze zwierzęta kończą poprzednią.
Prawidłowe przygotowanie krów do laktacji
Zasuszenie jest kluczowym okresem w żywieniu krów mlecznych. Możemy śmiało przyjąć, że nadchodząca laktacja zaczyna się już w momencie, kiedy nasze zwierzęta kończą poprzednią. W literaturze możemy znaleźć bardzo dużo informacji o tzw. okresie trans czyli 3 tygodnie przed wycieleniem i pierwsze 3 tygodnie po wycieleniu. W tym czasie dochodzi do największej liczby zaburzeń zdrowotnych, które przyczyniają się do pogorszenia wyników produkcyjnych, a nawet do brakowania krów. Jednakże zasuszenie to nie tylko 3 tygodnie przed wycieleniem. Okres ten, w zależności od formy zarządzania stadem, z reguły dzielimy na dwa zasadnicze etapy: zasuszenie właściwe i przygotowanie do laktacji.
Zasuszenie właściwe
Zasuszenie właściwe to okres, który trwa od 8 do 3 tygodnia przed wycieleniem. W tym czasie organizm krowy przechodzi w stan spoczynku i nie jest eksploatowany przez produkcję mleka, dzięki czemu nabłonek wymienia może się regenerować. Z punktu widzenia doradcy żywieniowego w czasie zasuszenia właściwego powinniśmy zadbać o to, aby nie przekarmiać krów energetycznie. Nadmiar energii w dawce spowoduje zatuczenie zwierząt, niebezpieczny wzrost kondycji i zapasów tłuszczu w organizmie. Przekarmianie krów mlecznych może również powodować nadmierne gromadzenie tłuszczu w adipocytach (komórkach wątroby), co wyraźnie upośledza jej funkcjonowanie już na początku zbliżającej się laktacji. Ważne jest również zapewnienie odpowiedniego poziomu białka jako budulca dla płodu rozwijającego się w organizmie krowy. Wprowadzając krowę w okres zasuszenia warto uzupełniać dawkę pokarmową w optymalny poziom witamin i minerałów. Szczególnie istotną rolę odgrywają tutaj witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: A, D i E. Witamina A i E zapewniają właściwą regenerację nabłonka wymienia, a witamina D pomaga w prawidłowej gospodarce hormonalnej, związanej z profilaktyką hipokalcemii. Witaminy te są także niezbędne do prawidłowego odżywienia cielęcia, które w trzech ostatnich miesiącach ciąży wykazuje ogromne zapotrzebowanie na minerały i witaminy.
Przygotowanie krowy
Jeżeli mówimy o przygotowaniu krowy do zbliżającej się laktacji, najwięcej uwagi należy poświęcić ostatnim trzem tygodniom zasuszenia. W tym okresie należy wprowadzić pasze zawierające więcej skrobi, która stymuluje brodawki żwacza do wzrostu i zwiększenia swojej powierzchni. Dzięki temu krowa może optymalnie wykorzystać potencjał fermentacji skrobi do LKT (Lotnych Kwasów Tłuszczowych) w żwaczu. Wyższy poziom skrobi stymuluje wzrost liczebności mikroorganizmów w żwaczu, które w okresie laktacji będą zdolne do wykorzystania pasz skrobiowych. W okresie 3 tygodni przed wycieleniem krowy wykazują większe zapotrzebowanie na białko, nie tylko ogólne ale to metabolizowane, czyli dostępne dla organizmu krowy oraz niezbędne aminokwasy, w szczególności metioninę i lizynę dostępną w jelicie. Dlatego też warto w tym okresie stosować specjalne dodatki, zawierające w swoim składzie właśnie te aminokwasy.
Okres Close-up to kluczowy etap w żywieniu krów przy prewencji hipokalcemii. Choroba ta, mimo że doskonale znana wszystkim hodowcom bydła mlecznego, w dalszym ciągu stanowi bardzo duży problem i nie pozwala na osiągnięcie optymalnych wyników produkcyjnych. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że o ile przypadki hipokalcemii klinicznej są bardzo łatwe do zdiagnozowania i nie stanowią dużego odsetka przypadków (2-5%), o tyle wyzwanie stanowi diagnoza hipokalcemii podklinicznej, czyli takiej, która nie daje wyraźnych objawów klinicznych, a według różnych publikacji może dotykać nawet 50% krów po wycieleniu. Do diagnozowania tej choroby można posługiwać się badaniem stężenia wapnia we krwi w pierwszych godzinach po wycieleniu. Jest to jednak dosyć trudne do zrealizowania w sytuacji, kiedy lekarz weterynarii nie jest etatowym pracownikiem gospodarstwa rolnego. Taka sytuacja jest najczęściej spotykana w Polsce, gdzie dominują gospodarstwa rodzinne średniej i małej wielkości. Pomocne wydaje się monitorowanie częstotliwości występowania chorób wtórnych i towarzyszących, w których hipokalcemia najczęściej jest chorobą pierwotną. Do tych dolegliwości zaliczamy:
- zatrzymanie łożyska
- przemieszczenie trawieńca
- zapalenie błony śluzowej macicy
- częste występowanie mastitis na początku laktacji
- brak apetytu prowadzący do niskiego pobrania suchej masy, a w efekcie do ketozy.
Zakwaszenie organizmu krowy
Istnieje kilka modeli prowadzenia prawidłowego żywienia krów w przygotowaniu do laktacji i prewencji występowania hipokalcemii. Jednym z nich, który zyskuje coraz większą popularność, jest dążenie do zakwaszenia organizmu dzięki skarmianiu produktów obniżających bilans anionowo-kationowy (DCAB). Dzięki wprowadzeniu do dawki pokarmowej chlorków i siarczanów, pH ustroju spada do takiego poziomu, który „pomaga” w uwalnianiu wapnia z układu kostnego do organizmu. Obniżenie DCAB wpływa również na zwiększoną czułość receptorów odpowiedzialnych za kontakt z kalcytoniną i parathormonem – hormonami odpowiedzialnymi za regulację poziomu wapnia w organizmie krów.
W optymalnie prowadzonych gospodarstwach stosowanie produktów, które obniżają pH organizmu stało się standardem. Jeżeli doradztwo żywieniowe jest prowadzone w porozumieniu z lekarzem weterynarii, mamy możliwość skonsultowania, czy poziom DCAB w dawce pomógł dostatecznie obniżyć bilans kationów i anionów. Wystarczy, aby lekarz prowadzący stado wykonał prewencyjnie badanie pH moczu u krów w okresie 3 tygodnie przed wycieleniem i takie informacje przekazał doradcy żywieniowemu, z którym gospodarstwo współpracuje.
Karol Michałowski, Kierownik regionu – Doradca Żywieniowy
