Odpowiednia jakość i ilość włókna jest ważna, bo krowa to przeżuwacz. Z drugiej strony trzeba „zmusić” ją do jak najwyższego pobrania suchej masy. Kiszonka z kukurydzy idealnie wpisuje się w te wytyczne żywieniowe i stałe zmagania hodowców z dostarczaniem wszystkich tych składników
Kiszonka z kukurydzy
Tegoroczne żniwa kukurydziane zbliżają się wielkimi krokami. Już od zasiewu obserwujemy jak roślina z dnia na dzień wzrasta i zmienia fazę wegetacji. Na terenie płn.- wsch. Polski już teraz widoczne jest wielkie zróżnicowanie w dojrzewaniu kukurydzy. Kukurydza, która teoretycznie radzi sobie dobrze w odmiennych warunkach glebowych, wymaga od nas staranności i coraz większej precyzji w uprawie oraz nawożeniu. Wybór odmiany, termin siewu, odżywienie i pielęgnacja ma nam ostatecznie dać materiał najwyższej jakości, z którego zrobimy paszę na kolejne miesiące.
Kiszonka z kukurydzy w ciągu ostatnich lat zyskała na popularności, stanowiąc główny komponent dawek pokarmowych wysokowydajnych stad krów mlecznych. Skąd takie zainteresowanie kukurydzą? Czy to moda? A może jednak konieczność przy stale wzrastających potrzebach krów mlecznych?
Dobra kiszonka
Dobra kiszonka z kukurydzy zapewnia pokrycie potrzeb pokarmowych wysokowydajnych krów w zakresie wysokiej koncentracji energii. Wyzwaniem ekonomicznym pozostaje uzupełnienie białka, którego poziom w kiszonce jest niski. Zdecydowanie warto dołożyć starań, aby kukurydza, tak kosztowna w uprawie, mogła stanowić doskonałą bazę paszową dla stada.
Jakie są zatem kluczowe momenty przy zbiorze kukurydzy na kiszonkę? Termin zbioru – w optymalnym okresie dojrzałości – sucha masa na poziomie 30-33% (28-32% w technologii wydłużonej sieczki z kukurydzy tzw. Shredlage), linia mleczna powinna wynosić od ½ do 1/3 wysokości ziarniaka. Pomaga to wyeliminować tlen z masy zielonki, zapewnia dobre ubicie oraz dostarcza odpowiedniej ilości rozpuszczalnych cukrów, aby poprawić przebieg fermentacji. Zbyt późny zbiór generuje problemy podczas zagęszczenia zielonej masy, zaburza fermentację również ze względu na zwiększoną ilość mykotoksyn obecnych na roślinie. Późno zebrana kukurydza ma wyższą zawartość skrobi, ale skrobia zawarta w twardych i suchych ziarniakach będzie gorzej wykorzystywana przez zwierzęta. Wyższy poziom włókna surowego obniży też strawność paszy.
Odpowiednia obróbka
Wysokość cięcia i rozdrobnienie. Przyjmuje się, że łodyga stanowi 25% energii (55- 60% suchej masy), zaś kolba aż 75% energii ( 40-45% suchej masy). Mając na uwadze powyższe fakty, wysokość cięcia powinna wynosić powyżej 30-40 cm, tak, aby maksymalnie skoncentrować energię, a jednocześnie zmniejszyć ilość popiołu (zanieczyszczeń pochodzenia glebowego). Długość sieczki przy tradycyjnej metodzie koszenia zależy od suchej masy zbieranej masy zielonej:
-
- sucha masa poniżej 28% – długość sieczki powyżej 15 mm,
- sucha masa 30 – 35% – długość sieczki 10-14 mm,
- sucha masa powyżej 35% – długość sieczki poniżej 10 mm,
Kolejny punkt to prawidłowa obróbka ziarna. Im wyższa zawartość suchej masy, tym ważniejsze jest dokładne przetworzenie ziarna. Strawność skrobi zmienia się podczas fermentacji kiszonki:
-
- dłuższe przechowywanie powoduje żelatynizację skrobi, czyniąc ją bardziej dostępną w żwaczu,
- 50 dni po zamknięciu silosu, strawność skrobi w żwaczu wynosi 70%,
- 1150 dni po zamknięciu silosu, strawność skrobi w żwaczu wynosi 85-90%.
Odpowiednie ubicie (zagęszczenie) materiału – pozwala usunąć resztki powietrza, co zmniejsza rozwój mikroorganizmów tlenowych i ogranicza straty. Ubicie uzależnione jest również od suchej masy:
-
- 25% s.m – ubicie 190 kg/m3,
- 30% s.m – ubicie 225 kg/m3,
- 35% s.m – ubicie 250 kg/m3.
Fermentacja i inokulanty
Warunki beztlenowe i szybki spadek pH są niezbędne do przebiegu prawidłowej fermentacji. W przypadku obecności tlenu pojawiają się drożdże, które są głównymi inicjatorami przypadków psucia się kiszonek.
Kukurydza jako roślina polowa zawiera wysoki poziom „dzikich” bakterii i grzybów. Ich aktywność prowadzi do bardzo wysokich strat suchej masy, wartości odżywczych i smakowitości. Miejmy świadomość, że zakiszanie kukurydzy jest procesem etapowym, na który mamy realny wpływ. Stosowanie inokulantów wspomaga szybkie obniżenie pH, kierunkuje właściwą fermentację oraz redukuje poziom grzybów i pleśni. Kluczowy jest skład inokulantu, który powinien zawierać szczepy homofermentatywne i heterofermentatywne (szczególnie istotny szczep L. buchneri). Bakterie te, oprócz kwasu mlekowego, produkują kwas octowy oraz propionowy.
Alicja Dąbkowska, Doradca żywieniowy